Czesi w Reszlu

Do Reszla w 1347 r. sprowadzony został przez biskupa warmińskiego Hermana z Pragi zakon eremicki augustianów (Zakon Świętego Augustyna z Ippony), zaliczany do zakonów żebrzących, których ubiorem był czarny habit z kapturem i skórzanym pasem. Zakonnicy należeli do prowincji bawarskiej (potem saskiej), ale pochodzili z Czech skąd wywodził się ówczesny biskup Warmiński. W tym miejscu trzeba zadać pytanie: Do jakiej nacji w dzisiejszym rozumieniu mogli się zaliczać owi zakonnicy, skoro czynnikiem kształtującym naród jest jego język. Trzeba zauważyć, że język czeski i niemiecki zaczął się kształtować dopiero w XIII wieku, a w związku z tym, pod pojęciem czech należy tu rozumieć osobę związaną raczej z krajem lub krainą niż narodem – w dzisiejszym rozumieniu narodu mogli to być zakonnicy kilku narodowości, i jak można zakładać przede wszystkim niemieckiej.

Sprowadzenie do Reszla, praktycznie na początku jego rozwoju (w 10. roku od założenia miasta), zakonników św. Augustyna, uważanych za najbardziej uczonych w ówczesnej Europie, miało na względzie, oprócz szerzenia wiary, także szerzenie szeroko pojętej kultury i oświaty.

Augustianie - którzy u zbiegu obecnej ulicy Mazurskiej i Podzamcze zbudowali murowany kościół i zabudowania klasztorne, a którzy w okresie swojej 177-letniej bytności w Reszlu otrzymali liczne donacje, w tym, przede wszystkim, nadania ziemskie o powierzchni ok. 60 łanów (ok. 1080 ha), głównie za orędownictwo pobożnych braci we wszystkich modlitwach - opuścili Reszel w 1524 roku.

Na opuszczenie Reszla przez zakonników wpłynęły w jakimś stopniu liczne trudności wynikające z wojen polsko-krzyżackich, w większym jednak stopniu, jak można przypuszczać, wpłynęła reformacja zapoczątkowana w 1517 roku. przez Marcina Lutra. Ostatnia przesłanka dotycząca zaniku omawianej formacji zakonnej w Reszlu jest tym mocniejsza, że Marcin Luter był jej członkiem; do klasztoru augustianów eremitów o najsurowszej regule wstąpił w 1505 roku, mając 23 lata, by po dwóch latach otrzymać święcenia kapłańskie.

Dodać może jeszcze należy, że opuszczony klasztor przez następne 100 lat wydzierżawiany był mieszczanom, by wreszcie w 1631 roku użyczyć schronienia jezuitom, wypędzonym przez Szwedów z Braniewa.

Liczna grupa Czechów, w liczbie aż 400, pojawiła się w Reszlu 1. kwietnia 1520 roku. Byli to rycerze wojsk zaciężnych biorący udział w ostatniej wojnie krzyżacko-polskiej (1519-1521). Król Zygmunt Stary obsadził nimi reszelski zamek. W Reszlu przebywali raczej krótko, ponieważ, jak to bywa podczas wojen, przemieszczani byli w inne obszary działań wojennych (np. w obronie Olsztyna pod wodzą Peryka z Janowic brało udział 100 Czechów; być może była to część załogi reszelskiej).

Związki Reszla z Czechami dotyczą nie tylko głęboko minionych lat, ale także lat ostatnich, o czym można się dowiedzieć z niniejszej strony internetowej. W 2004 roku gmina Reszel podjęła partnerską współpracę z czeską gminą Jemnice (miasto liczy ok. 3400 mieszkańców), leżącą na Morawach w pobliżu granicy Austrii. Partnerska wymiana delegacji obu dość odległych miast trwająca już niemal 10 lat służy, przede wszystkim, wymianie doświadczeń i poglądów w różnych obszarach: społecznej, kulturalnej i gospodarczej. W ramach tej współpracy do Reszla obchodzącego w 2012 roku swoje 675-lecie przyjechał po raz szósty chór z czeskiej Jemnicy. Główny organizator współpracy z czeskiej strony, Stanislav Brada, goszczący w Reszlu od 8 lat, otrzymał w roku jubileuszowym tytuł „Honorowy Obywatel Reszla”.

W podsumowaniu należy stwierdzić, że w historii Reszla każda z wymienionych wyżej grup Czechów miała do wypełnienia inną misję i zadania. Pierwsza grupa Czechów miała szerzyć i umacniać wiarę i kulturę chrześcijańską oraz nieść oświatę dla mieszkańców nowo założonego miasta, zadaniem grupy drugiej, którą stanowili zaciężni rycerze – było bronić Reszla przed Krzyżakami, a misją i zadaniem trzeciej grupy odwiedzającej Reszel od prawie 10 lat ostatnich lat – upowszechnianie i wymiana doświadczeń w sferze kulturalnej, społecznej i gospodarczej.

Literatura:

1. Irena Janosz Biskupowa: Rozwój przestrzenny miasta Reszla. Komunikaty Warmińsko-Mazurskie, 1961, nr 2(72)
2. Grzegorz Białuński: Dobra za granicą. O pozawarminskich posiadłościach ziemskich klasztoru w Reszlu w XIV-XV wieku. Komunikaty Warmińsko-Mazurskie, 2006, nr 2(252)
3. Henryk Samsonowicz: O „historii prawdziwej”. Novus Orbis, Gdańsk. 1997

REKLAMA

opublikowano: 2012-08-29, © Tadeusz Rawa,

506

ostatnie artykuły z tego działu:

• Reszel widziany oczami turysty i podróżnika
• Książki pasjonatów historii Reszla i okolic
• Reszel – jedno z najpiękniejszch miasteczek w Polsce
• Sekrety reszelskiej historii
• Czy w podziemiach reszelskiego kościoła są skarby?
• „Badanie dawnych dzwonów...” - po prelekcji
• Zaproszenie
• Tylko projekt kończymy a nie działania...
• „Ocalmy od zapomnienia”
• Co się dzieje z kapliczkami?
• dalej...