O byłym "reszelskim" jeziorze

Któż dziś z mieszkańców Reszla wie, że w bezpośrednim sąsiedztwie ich miasta było niegdyś stosunkowo duże jezioro. Ślady o jego istnieniu można znaleźć w przynajmniej w kilku opracowaniach.

W opracowaniu "Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic", wydanym w 1978 roku przez Wydawnictwo Pojezierze w rozdziale "Dzieje Reszla" S. Mojzych-Rudowska pisze: "W styczniu 1389 roku biskup Henryk Sorbom nadał miastu ziemię pod budowę kanału doprowadzającego wodę z odległej o kilka kilometrów rzeki wypływającej z jeziora Klewno w pobliżu wsi Robawy".

Informacja ta zawiera wiele nieścisłości. Chodzi tu bowiem o rzekę Cynę, która przepływa nieopodal Robaw i nie wypływała a wpływała ona do nie istniejącego od co najmniej 100 lat jeziora Klewno. Potwierdzenie tego można znaleźć w opracowaniu A. Poschmanna "600 Jahre Rössel. Bilder aus alter und neuer Zeit" z 1937 roku, który pisze:

" Gleba na której znajduje się Reszel składała się z ciężkiej, nieprzepuszczalnej gliny. Poziom wód gruntowych był bardzo nisko (ok. 90 m); budowa studni nie była wiec możliwa. Mieszczanie więc otrzymali zezwolenie na skierowanie wód strumyka zwanego Wilczką (płynie na wschód od miasta do "Jeziora Klewneńskiego") do miasta ".

Kwestię istnienia niegdyś i lokalizacji jeziora można jednoznacznie wyjaśnić na podstawie mapy Warmii z 1755 roku sporządzonej przez elbląskiego geografa i miedziorytnika J. F. Enderscha (mapę tę można znaleźć na niemieckiej stronie internetowej pod hasłem "Die Endersch-Karte des Ermlands von 1755"). Z mapy tej wynika, że jezioro znajdowało się między Reszlem a Klewnem.

Nazwa jeziora Klewno lub Klewneńskie, spotykana w źródłach historycznych, wzięła się z jego bezpośredniego sąsiedztwa, starszej o rok od Reszla, osady Klewno.

Istniejące kiedyś jezioro było źródłem utrzymania rybaków. Świadczą o tym niektóre dawne nazwy ważnych dla miasta obiektów. Nieistniejąca już brama miejska i istniejący dotąd most Wysoki po wschodniej stronie miasta miały niegdyś nazwy: brama Rybacka i most Rybacki. Obecna ulica Mazurka, której przedłużeniem była droga w kierunku jeziora i dalej wzdłuż jego południowych brzegów do Klewna, nosiła nazwę ulicy Rybackiej.

Z analizy przeprowadzonej na podstawie map geodezyjnych, tak w zakresie rzędnych terenu jak i lokalizacji przeszłych oraz istniejących ciągów komunikacyjnych (dróg lokalnych, wiejskich i polnych) stosunkowo dokładnie można wyznaczyć zarys "reszelskiego" jeziora. Położenie, kształt i obszar dawnego jeziora przedstawia zamieszczony tu rysunek (rys. 1).

Od strony południowej brzeg jeziora sięgał prawie podstawy obecnego nasypu kolejowego i podstawy nasypu drogi do Klewna. Od wschodu jezioro dochodziło aż pod wieś Klewno. Od strony północnej wschodnia część jeziora sięgała niemal do istniejącej dotąd drogi polnej. W miejscu wpływu strumyka od strony północnej jezioro wrzynało się w ląd, tworząc niewielką zatoczkę.

Zachodnia część jeziora w kształcie języka zachodziła aż na obecną, wychodzącą z ulicy Kościuszki, drogę do Worpławek. W przeszłości droga ta zaczynała się przy szosie do Korsz, co widać na przedstawionym tu fragmencie mapy sprzed ok. 50 lat. Początkowy odcinek tej drogi wił się w charakterystyczny sposób wskazujący na omijanie naturalnej przeszkody, jaką stanowił "jęzor" zachodniej części jeziora.

Jezioro, o którym mowa, miało długość ok. 1,5 km i szerokość od 200 do 250 m (w najszerszym miejscu miało ono szerokość ok. 400 m). Powierzchnia jeziora wynosiła ok. 40 ha. Z rzędnych terenu wynika, że było to jezioro płytkie ze średnią głębokością ok. 2 m. W środkowej części akwenu głębokość jeziora mogła dochodzić do 4 m.

Występujące przy brzegach płycizny zarastały bogatą roślinnością na co wskazuje żyzność gleb w miejscu dawnego jeziora. Tego typu jeziora, będące w zasadzie swoistymi rozlewiskami, są z reguły bogate w ryby i ptactwo wodne (patrz rozlewisko Morąskie) i tak też prawdopodobnie było w przypadku "reszelskiego" jeziora.

Reszel, ciekawe pod względem historycznym miasto, zyskałoby na swojej atrakcyjności gdyby posiadało własne jezioro z miejskim kąpieliskiem. O próbie jego przywrócenia świadczy informacja zawarta w Gazecie Reszelskiej, Numer 2 (22) z lutego 2001 roku. Podjęta przez mieszkańców Reszla inicjatywa rozbija się jednak, jak na razie, o sprawy finansowe.

REKLAMA

opublikowano: 2004-06-12, © Tadeusz Rawa,

6229

Komentarze

ostatnie artykuły z tego działu:

• Reszel widziany oczami turysty i podróżnika
• Książki pasjonatów historii Reszla i okolic
• Reszel – jedno z najpiękniejszch miasteczek w Polsce
• Sekrety reszelskiej historii
• Czy w podziemiach reszelskiego kościoła są skarby?
• „Badanie dawnych dzwonów...” - po prelekcji
• Zaproszenie
• Tylko projekt kończymy a nie działania...
• „Ocalmy od zapomnienia”
• Co się dzieje z kapliczkami?
• dalej...