Reszel - ciekawostki historyczne

Powrót do „Kurhanowego Lasu”

Wyjątkowo ładna pogoda zachęca do spędzania wolnego czasu na powietrzu. Zapraszam więc ponownie do odwiedzenia Kurhanowego Lasu w Samławkach.

Towarzystwo Miłośników Reszla i Okolic po raz pierwszy zaprosiło wszystkich ciekawych przeszłości naszego regionu na interesującą wycieczkę 2 sierpnia b.r. Spotkaliśmy się w samławieckim lesie, w miejscu gdzie naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego prowadzili badania na cmentarzysku kurhanowym z VI-V w. p.n.e.

Po cmentarzysku wybudowanym przez ludność tzw. kultury kurhanów zachodniobałtyjskich, oprowadził nas archeolog, pan Marcin Gładki.

Kultura ta rozwijała się na obszarze Polski północno-wschodniej we wczesnej epoce żelaza, tj. mniej więcej od VI w. p.n.e. do ok. I w. p.n.e. Charakterystyczne dla zamieszkujących tu przez sześć stuleci ludzi, był m.in. sposób pochówku pod kurhanami. Zmarłych chowano w obrządku ciałopalnym. Popielnice, czyli naczynia reprezentujące urny, umieszczano w zbiorowych grobach, które nakrywano nasypem ziemnym lub kamienno-ziemnym, nazywanym dziś kurhanem. Charakterystyczne dla kurhanów są występujące w nich konstrukcje kamienne. Z reguły jest to kamienny krąg, wewnątrz którego mieści się komora grobowa z popielnicami.

Ludność, która stosowała obrządek ciałopalny, mieszkała w osadach budowanych na ogół w miejscach z natury obronnych związanych z jeziorami. Osady były zakładane na różnego rodzaju cyplach wchodzących w wody jezior lub na wzniesieniach blisko wody. Ludzie tego okresu potrafili też zakładać osiedla nawodne Budowano np. na jeziorze sztuczną wyspę wbijając pionowe pale i układając przekładkowo warstwy drewna. Wyspa łączona była z lądem pomostem. Osada otoczona była drewnianą palisadą lub czasami, ale bardzo rzadko, wałami ziemnymi.. Na takiej wyspie było tylko kilka gospodarstw. Charakterystyczne dla tej ludności było także zamiłowanie do koni. Znajdywane przedmioty dowodzą, że ludzie kultury zachodniobałtyjskiej utrzymywali kontakt z przedstawicielami innych kultur, nawet bardzo dalekich.

Kurhan, będący odpowiednikiem dzisiejszego cmentarza, przez pewien czas, stał otwarty. Był to kamienny krąg ze znajdującym się w środku brukiem, na którym stawiano popielnice. Nie wiadomo co decydowało o zamknięciu kurhanu. Być może było to wtedy, gdy wygasł ród albo gdy wydarzyło się coś znaczącego w życiu grupy. Nie wiadomo też jak długo funkcjonował jeden kurhan ponieważ nie ma możliwości datowania naczyń w sposób bardzo dokładny. Szczątki ciałopalne są nieduże, drobne, próbki są zbyt małe do datowań radiowęglowych. Podobnie jest z analizą pokrewieństwa, czyli analizą DNA. Materiał w popielnicach jest tak drobny i w tak złym stanie, że wyodrębnienie dobrego DNA jest bardzo często niemożliwe.

W popielnicach badanych w Samławkach nie znaleziono resztek stosu. Prawdopodobnie po spaleniu człowieka, starannie wybierano pozostałe szczątki i dopiero po wyczyszczeniu składano do urny. Nie natrafiono też na szczątki samego stosu. Wskazuje to na to, że obrzęd palenia wykonywany był gdzieś indziej.

W miejscu tegorocznych badań jest 6 kurhanów, ułożonych w dwóch liniach. Na linii wschód -zachód są cztery kurhany, na drugiej linii – dwa.

Na sąsiednim cmentarzyku oddalonym o 500 metrów osiem znajdujących się tam kurhanów ułożonych jest w jednej linii, ale bardzo naturalnej, odpowiednio do morenowego jęzora wzgórza. Te kurhany nie były badane, prawdopodobnie jednak pochodzą z wcześniejszego okresu.

Oprócz tych dwóch cmentarzysk w lesie samławieckim są jeszcze dwa samotne kurhany. W sumie znaleziono więc 16 obiektów. Być może jest ich więcej. Cały las poddany został laserowemu skaningowi. Analiza tego badania pozwoli w najbliższym czasie na weryfikację ilości kurhanów na tym obszarze.

Zachęcam do jesiennej wycieczki do dawnego Lasu Miejskiego Reszla w Samławkach i poznania tego miejsca. Dzięki temu, że jeden z kurhanów pozostał otwarty, można zobaczyć jak wygląda jego struktura. Z pewnością będzie to ciekawe i kształcące doświadczenie.

Dziękuję bardzo za życzliwość, cierpliwość i wyrozumiałość naszemu przewodnikowi po cmentarzysku i jego historii, archeologowi w Uniwersytetu Warszawskiego, panu Marcinowi Gładkiemu.

„Kurhanowy Las” - umowna nazwa części lasu w Samławkach z obszarem zajętym przez kurhany.

REKLAMA

449

dodaj komentarz